No: 1
Tarih: 15/01/2024
Konu: 6/2/2014 Tarihli ve 6518 Sayılı Kanun’un Değişik Maddeleri ile 5651 Sayılı Kanun’a Eklenen Çeşitli Maddelerin Değiştirilmesi ve İptaline Karar Verilmesi Talebiyle Yapılan İtiraz Başvurusuna Yönelik Verilen 2020/76 Karar ve 10/01/2024 Tarihli Anayasa Mahkemesi Kararı
Anayasa Mahkemesi’nin (“AYM”) kararında özetle, internet ortamındaki yayınlara ilişkin bazı düzenlemeler Anayasaya aykırı bulunmuştur. AYM, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (“BTK”) tarafından verilen içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararlarını, kişilik hakları ihlallerine dayalı kararların uygulanma şeklini, içerik ve yer sağlayıcılara idari para cezası kesilmesini Anayasaya aykırı bulduğunu belirtmiştir. Ayrıca AYM, kişilik hakkı ihlali kararlarının, aynı nitelikteki içerikler için uygulanmasını, unutulma hakkına dayalı erişim engelleme kararlarının arama motorlarında uygulanmasını ve sulh ceza hâkiminin kararını yerine getirmeme suçunun uygulanmasını Anayasaya aykırı olarak değerlendirmiştir. AYM, bu düzenlemelerin ifade ve basın özgürlüğünü sınırladığına ve belirli içeriklere erişimin süresiz olarak engellenmesine yol açtığına karar vermiştir.
10.01.2024 tarihli ve 32425 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 11.10.2023 karar tarihli ve 2020/76 esas numaralı Anayasa Mahkemesi kararına ilişkin özet aşağıda bilgilerinize sunulmaktadır.
- Sosyal Ağ Sağlayıcısı Tanımının Genişliği – 5651 sayılı Kanun’un 2/1(s) Hükmü
İlgili Hüküm: “s) Sosyal ağ sağlayıcı: Sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkan sağlayan gerçek veya tüzel kişileri ifade eder.”
Başvuru Talebi: Sosyal ağ sağlayıcısı tanımının belirsizliği ve geniş kapsamlı olması sebebiyle iptali istenmiştir.
Değerlendirme: Tanımın geniş olması kanun yapma tekniğinin bir sonucu olup, hukuki belirlilik sağlamaktadır. Bu çerçevede kuralın kamu yararının sağlanması amacıyla ihdas edildiği ve erişilebilir, bilinebilir ve öngörülebilir olma gibi niteliksel gereklilikleri karşılamakla hukuki belirlilik şartını sağladığı sonucuna varılmıştır.
Karar: İptal talebi reddedilmiştir.
- İdari Para Cezalarının Tebliği -5651 sayılı Kanun’un 3/5 Hükmü
İlgili Hüküm: “Bu Kanun kapsamında verilen idari para cezaları, muhatabın yurt dışında bulunması hâlinde Kurum tarafından doğrudan muhataba üçüncü fıkradaki usulle de bildirilebilir. Bu bildirim 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanununa göre yapılan tebligat hükmündedir. Bu bildirimin yapıldığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda tebligat yapılmış sayılır.”
Başvuru Talebi: Verilen idari para cezalarının tebliğ yönteminin ve süresinin hukuka aykırılığı iddiası ile iptali istenmiştir.
Değerlendirme: Teknolojik imkanlar göz önünde bulundurularak yeterli ve orantılı bulunmuştur.
Karar: İptal talebi reddedilmiştir.
- İdari Para Cezalarının Artışı -5651 sayılı Kanun’un 5/6 Hükmü
Hüküm: “Yer sağlayıcılık bildiriminde bulunmayan veya bu Kanundaki yükümlülüklerini yerine getirmeyen yer sağlayıcı hakkında Başkan tarafından yüz bin Türk lirasından bir milyon Türk lirasına kadar idari para cezası verilir”
Başvuru Talebi: İdari para cezalarındaki artışın orantısızlığı ve idari para cezasına ilişkin keyfiyet iddiasında bulunularak iptali istenmiştir.
Değerlendirme: Artış, caydırıcılık ve hukuki ölçülülük çerçevesinde uygun bulunmuştur.
Karar: İptal talebi reddedilmiştir.
- İçerik Çıkarma ve Erişim Engelleme – 5651 sayılı Kanun’un 8/4 ve 8/11 Hükümleri
İlgili Hükümler: “(4) İçeriği birinci fıkrada belirtilen suçları oluşturan yayınlara ilişkin olarak içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı re’sen Başkan tarafından verilir. Bu karar, ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcısına bildirilerek gereğinin yerine getirilmesi istenir.
(11) İdarî tedbir olarak verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının yerine getirilmemesi halinde, Başkan tarafından ilgili içerik, yer ve erişim sağlayıcısına, ilgili içerik, yer ve erişim sağlayıcısına, onbin yeni Türk lirasından yüzbin yeni Türk lirasına kadar idarî para cezası verilir. İdarî para cezasının verildiği andan itibaren yirmidört saat içinde erişim sağlayıcı tarafından kararın yerine getirilmemesi halinde (…) Kurum tarafından yetkilendirmenin iptaline karar verilebilir”
Başvuru Talebi: Yer sağlayıcı ve erişim sağlayıcının içerikten kaynaklanan sorumluluklarının genişletildiği, yurt dışında bulunan yer sağlayıcıya yöneltilen içerik çıkarma tedbirinin uluslararası hukukla bağdaşmadığı ve bu suretle devletin yargı yetkisinin sınırlarını aştığı, kararların uygulama şekli ve hukuka uygun olmadığı iddiası ile iptali istenmiştir.
Değerlendirme: Ceza kanunlarında suç olarak düzenlenen eylemlerin işlendiğinin henüz kesinleşmiş bir mahkeme kararıyla tespit edilmeden idari bir makamın yapacağı suç tespitine bağlı olarak nihai bir tedbir mahiyetinde olan içeriğin çıkarılması kararı verilmesinin ve bu kararın icra edilmemesi durumunda idari para cezası uygulanmasının masumiyet karinesini ve temel hakları ihlal ettiği ihlal ettiği değerlendirilmiştir.
Karar: İptal edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
- Erişim Engelleme ve İçerik Çıkarma Prosedürleri – 5651 sayılı Kanun’un 9/5 ve Sonrası Hükümler
İlgili Hükümler: “(5) Hâkimin bu madde kapsamında verdiği içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararları doğrudan Birliğe gönderilir.
(8) Birlik tarafından ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcıya gönderilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereği derhâl, en geç dört saat içinde ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcı tarafından yerine getirilir.
(9) Bu madde kapsamında hâkimin verdiği içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararına konu kişilik hakkının ihlaline ilişkin yayının (…) başka internet adreslerinde de yayınlanması durumunda ilgili kişi tarafından Birliğe müracaat edilmesi hâlinde mevcut karar bu adresler için de uygulanır.
(10) İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerin talep etmesi durumunda hâkim tarafından, başvuranın adının bu madde kapsamındaki karara konu internet adresleri ile ilişkilendirilmemesine karar verilebilir. Kararda, Birlik tarafından hangi arama motorlarına bildirim yapılacağı gösterilir.
(11) Sulh ceza hâkiminin kararını bu maddede belirtilen şartlara uygun olarak ve süresinde yerine getirmeyen içerik, yer ve erişim sağlayıcıların sorumluları, beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.”
Başvuru Talebi: Prosedürün belirsizliği ve ifade özgürlüğüne olumsuz etkisi iddiası ile iptali istenmiştir.
Değerlendirme: Prosedürlerin demokratik toplum düzenine uygun olmadığı ve ölçüsüz olduğu bulunmuştur.
Karar: Anayasaya aykırılık tespit edilmiştir.
- Ek 4. Maddeye İlişkin İptal Talebi
Başvuru Talebi: Ek 4. maddeye yönelik iptal talebi istenmiştir.
Karar: 5651 sayılı Kanun’a eklenen ek 4. maddeye ilişkin 11/10/2023 tarihli ve E.2020/76, K.2023/172 sayılı kararla, karar verilmesine yer olmadığına karar verildiğinden, bu maddeye ilişkin yürürlüğün durdurulması talebi hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
Yukarıda yer verilen açıklamalarımız, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.
