Özet: Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No:2018-32/45) (“Tebliğ”) yayımı tarihinde yürürlüğe girmek üzere 30.01.2018 tarih ve 30317 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Tebliğ’de özetle, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda tanımlanan yetkili müesseselerin kuruluş, faaliyet, şube açma, yükümlülük ve denetimlerine dair usul ve esaslar düzenlenmiştir.
______________________________________________________________________________________________________________________________________
Tebliğ Hazine Müsteşarlığının (“Müsteşarlık”) bağlı olduğu Bakan tarafından yürütülmekte olup 07.08.1989 tarihli ve 89/14391 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara dayanılarak hazırlanmıştır.
Tebliğin uygulanmasında; “A grubu yetkili müessese” 4. maddenin ikinci fıkrasında yer alan faaliyetlerde bulunabilen yetkili müesseseleri, “B grubu yetkili müessese” 4. maddenin birinci fıkrasında yer alan faaliyetlerde bulunabilen yetkili müesseseleri, “Yetkili müessese” ise işbu Tebliğde tespit edilen usul ve esaslar çerçevesinde işlemler yapmasına izin verilen anonim şirketleri, ifade etmektedir.
Tebliğ’in 4.maddesi birinci fıkrası uyarınca B grubu yetkili müesseselerin Türk Parası Kıymetini Koruma ve ilgili diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde,
- Kaydi para hariç yabancı paraları almak ve satmak, bunları daha küçük veya daha büyük küpürlerle, ayrı cins kaydi para hariç yabancı paralarla değiştirmek,
- Merkez Bankasınca tespit edilen usul ve esaslar çerçevesinde dövizi natık çekleri satın almak,
- Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından üretilen basılı altınlar (milli ziynet ve meskük ve benzeri) ile bir kilogramdan küçük bar veya külçe şeklindeki standart işlenmemiş altınların alım satımını yapmak ve
- Aynı iş günü içerisinde transfer emrinin verilmesi veya işleme konu fiziki teslimatın yapılması şartıyla; bankalar, yetkili müesseseler ve müşterileriyle bankacılık aracılığıyla yapılan transferler yoluyla yabancı para almak, satmak ve ayrı cins yabancı paralarla değiştirmek
faaliyetlerinde bulunabilecekleri belirtilmiştir.
Yine Tebliğ’in 4.maddesi ikinci fıkrası uyarınca A grubu yetkili müesseselerin Türk Parası Kıymetini Koruma ve ilgili diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde B grubu yetkili müesseselerin faaliyet konularına ilave olarak,
- Borsaya üye olmak kaydıyla, ilgili yönetmelik ve mevzuat hükümleri çerçevesinde kıymetli taşlar ile standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithalini, ihracını ve Borsada sürdürülmekte olan kıymetli maden ve taşlara ilişkin işlemleri yapmak,
- Aynı iş günü içerisinde transfer emrinin verilmesi veya işleme konu fiziki teslimatın yapılması şartıyla; bankalar, yetkili müesseseler ve müşterileriyle transfer gerçekleştirebilen kuruluşlar aracılığıyla yabancı para almak, satmak ve ayrı cins yabancı paralarla değiştirmek,
- Elektronik para kuruluşu ve ödeme kuruluşlarının temsilcisi olarak faaliyet göstermek,
- Müsteşarlıkça izin verilmesi halinde merkez ve/veya şube adresleri ile uygun görülen diğer yerlerde para makineleri aracılığıyla yabancı para alım satımı ve buna ilişkin işlemleri yapmak,
- Tutar sınırlaması olmaksızın banka kartları ve 10 bin ABD Dolarına kadar ön ödemeli kartlar aracılığıyla yabancı para alım satımı yapmak,
- Müsteşarlıkça belirlenecek usul ve esaslar dâhilinde Müsteşarlıktan izin alınması şartıyla, yurt dışına madeni yabancı para veya Türk Lirası banknot sevkiyatı gerçekleştirmek,
- Müsteşarlıkça uygun görülen diğer faaliyetleri gerçekleştirmek,
faaliyetlerinde bulunabilecekleri belirtilmiştir.
A grubu ve B grubu yetkili müesseselerin yukarıda belirtilen faaliyetler haricinde faaliyetlerde bulunamayacakları hüküm altına alınmış olup Tebliğ’in 5. maddesi uyarınca yetkili müesseselerin kurulması ve faaliyete geçmesi Müsteşarlıktan izin alınması şartına bağlanmıştır. Söz konusu müesseselerin ticaret unvanlarında, iş yeri açma ruhsatlarında, ilan ve reklamlarında, iş yerlerinde veya internet sitelerinde bu faaliyetler haricinde işlem yaptıkları izlenimini yaratacak hiçbir kelime, deyim ve işaret kullanamayacaklarının da altı çizilmiştir.
Yetkili müessese kuruluş şartları ise Tebliğ’in 6. maddesi uyarınca düzenlenmiş olup, yetkili müesseslerin anonim şirket olması, A grubu yetkili müesseselerin ödenmiş sermayelerinin 5 milyon Türk Lirasından, B grubu yetkili müesseselerin ödenmiş sermayelerinin ise 1 milyon Türk Lirasından az olmaması gibi şartlara yer verilmiştir. Kurucuların, Müsteşarlıkça kuruluş izni verilmesini takiben Tebliğ’in 9. maddesi uyarınca müesseslerin izin tarihinden itibaren 90 gün içerisinde yetkili müessesenin kuruluş işlemlerini tamamlayarak faaliyet izni almak üzere Müsteşarlığa başvuruda bulunmaları gerekmektedir. Tebliğ’in 11. maddesinde A grubu yetkili müesseselerin şube açmaları Müsteşarlığın iznine tabi tutulmuştur. Buna karşılık B grubu yetkili müesseselerin şube açmak için Müsteşarlığa başvuruda bulunamayacağı ve yeni şube açamayacakları düzenlenmiştir.
‘İzin belgesi’ başlıklı Tebliğ’in 13. maddesi uyarınca Şirket adına düzenlenen “Yetkili Müessese Faaliyet İzin Belgesi” ve “Şube Faaliyet İzin Belgesi” iş yerinde herkesin görebileceği şekilde asılı bulundurulmak zorunda olduğu, yetkili müessese faaliyet izin belgesi bulunmayan gerçek veya tüzel kişilerin ticari amaçla döviz alım satımı yapamayacakları ve yetkili müesseselerin ABD Doları ile Avro olmak üzere en az iki döviz kurunun alış ve satış bilgilerini herkesin görebileceği şekilde iş yerlerinde bulundurmaları zorunlu olduğu açıklanmıştır.
A grubu yetkili müesseseler bu Tebliğde belirtildiği şekilde iç kontrol görevlisi atayarak Müsteşarlıkça belirlenecek usul ve esaslar dâhilinde iç kontrol sistemi oluşturmak zorunda olup iç kontrole ilişkin hususların, dışarıdan hizmet alımının yoluyla da yapılabileceği belirtilmiştir.
Yetkili müesseselerin adres ve unvan değişikliğini düzenleyen Tebliğ’in 17. maddesi uyarınca ise yetkili müesseselerin merkez ve şubelerinin, Müsteşarlığa bildirdikleri adresleri dışında bir yerde faaliyette bulunamayacakları düzenlenmiş ve merkez ve şubelerinin adreslerinde meydana gelen değişikliklerin 30 gün içerisinde, eski adresin terkedildiğine ve yeni adreste işe başlanıldığının buna ilişkin ilgili belgelerle birlikte Müsteşarlığa bildirilmesi zorunlu kılınmıştır.
Yetkili müesseselerde, faaliyet izni verildiği tarihten itibaren 1 yıl geçmedikçe hisse devri gerçekleştirilemeyeceği ve yetkili müesseselerin ortaklarında değişikliğe neden olan hisse devirlerinin Müsteşarlığın iznine tabi olduğu ise hisse devirlerini düzenleyen Tebliğ’in 18. maddesi kapsamında açıklanmıştır.
Tebliğ’in 21. maddesinde yer verilen ‘müşteri tanıma kuralı’ gereğince ise yetkili müesseselerin, ilgili mevzuatta yer alan usul ve esaslar çerçevesinde müşterilerinin kimlik bilgileri ile istenilen diğer bilgileri tespit edeceği ve ön ödemeli kartlara ilişkin yapılan tüm işlemlerde tutar sınırlaması olmaksızın kimlik bilgilerinin tespit edilmesinin zorunlu olarak yapılacağı belirtilmiştir.
Yetkili müesseselerin bir internet sitesi açmak ve bu sitenin belirli bir bölümünü bu Tebliğ ve Tebliğ kapsamında Müsteşarlıkça çıkarılacak genelge hükümlerine göre yapılması gereken ilanların yayımlanmasına tahsis etmek ve işlem yapılan her bir vezne, para makinesi ile işlem yapan kişileri gösterecek şekilde yeterli sayıda kamera veya görüntü kayıt sistemini çalışır şekilde kurulu bulundurmak zorunda oldukları da Tebliğ’in 26 ve 27. maddelerinde düzenlenmiştir.
İşbu Tebliğ ile 22.09.2006 tarih ve 26297 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2006-32/32) yürürlükten kaldırılmıştır.
Saygılarımızla,
Mehmet Küçükkaya & Ahmet Sağlı Avukatlık Ortaklığı
